Haziran 2001 de Alanya ve Marmaris’te tatil yapan Danimarkalı turistlerden 4 tanesi dönüşte hastalanmış ve bunlarda lejyonelloz tespit edilmiştir. Bu hastalardan ikisi ölmüştür.
Bu vesile ile aşağıda bu önemli sağlık sorunumuzla ilgili genel bilgiler yer almaktadır.
Lejyonelloz Nedir?
Lejyonelloz (lejyoner hastalığı) Legionella pneumophilia bakterilerinin yol açtığı bir hastalıktır. Hastalığın şiddetli belirtilerle seyreden zatürree ve daha hafif tipi olan pontiac ateşi olarak iki şekli vardır.
Lejyoner hastalığı adını, 1976 da A.B.D.'de Filedelfiya'da eski lejyoner askerleri arasında bir kutlama toplantısından sonra meydana gelen salgından almıştır.
A.B.D.'de her sene 8.000-18.000 arasında lejyoner hastalığı görüldüğü bildirilmektedir. Türkiye'de hastalığın varlığı bilinmekle birlikte sağlıklı istatistiki bilgiler olmadığından yıllık hasta sayısı bilinmemektedir. Ülkemizdeki veriler lejyoner hastalığının tüm zatürreeler arasında % 5-10 sıklıkla olduğunu düşündürmektedir. Lejyoner hastalığı izole vakalar olarak bütün yıl boyunca görülmektedir ve genellikle bu vakalar dikkati çekmez ancak yaz ve sonbahar başlarında salgınlar görülebilmektedir. Tüm Dünya'da görülebilen bu hastalığa yakalanan kişilerin % 5-15'i ölmektedir.
Lejyonelloz Hastalığında Belirtiler Nelerdir?
Hastalarda genellikle ateş, üşüme ve kuru veya balgamlı öksürük görülmektedir. Bazı hastalarda kas ağrısı, başağrısı, yorgunluk, iştah kaybı ve bazen ishal görülür. Laboratuvar testleri bu hastalarda böbreklerin gerektiği gibi fonksiyon görmediğini göstermektedir. Radyolojik tetkiklerde zatürree görülür. Ancak hastalığın belirtileri ile diğer zatürreelerden ayırdedilmesi mümkün değildir., teşhis için ilave testler gerekir.
Pontiac ateşi geçiren hastalarda ateş ve kas ağrısı görülür. Bu hastalar 2-5 gün içinde tedaviye gerek kalmadan iyileşirler.
Lejyonelloz hastalığı bakteri ile temas eden kişide 2-10 günlük bir kuluçka döneminden sonra gelişir. Pontiac ateşinde ise bu süre birkaç saat ile 2 gün arasındadır.
Lejyonelloz Nasıl Teşhis Edilir?
Lejyonellozun teşhisinde, ateş ve zatürreede rutinde uygulanan testlerin dışında özel testler gereklidir. Bu nedenle hekimin lejyonella olasılığını düşünerek tetkikleri istemesi gerekir.
Lejyonella tanısı için; balgamda lejyonella bakterilerinin gösterilmesi, idrarda lejyonella bakterilerinin antijeninin veya kanda antikorlarının belirlenmesi gerekebilir. Düzen Laboratuvarlarında lejyonelloz tanısında IFA yöntemi ile Lejyonella pneumophilia antikor testi çalışılmaktadır.
Lejyonelloz Hastalığı Kimlerde Gelişir?
Lejyonelloz hastalığı her yaştan kişide görülebilir ancak orta yaşlı veya yaşlı kişilerde özellikle sigara içen veya kronik akciğer hastalığı olan kişilerde özellikle görülmektdir. Diğer taraftan kanser, böbrek yetmezliği, diabet veya AIDS gibi hastalıkları olan veya bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler bu hastalığa daha duyarlıdır. Pontiac ateşi hastalığı genellikle sağlıklı kişilerde görülür.
Lejyonelloz Hastalığında Tedavi
Lejyonelloz hastalığında tedavi için önerilen antibiyotik Eritromisindir. Şiddetli vakalarda tedaviye ikinci bir antibiyotik olarak Rifampin ilave edilebilir.
Pontiac ateşi hastalığında özgül tedavi gerekmez.
Lejyonelloz Nasıl Yayılır?
Lejyonelloz salgınları hemen her zaman lejyonella bakterileri ile bulaşmış bir su kaynağından bakterilerin aerosollerle havaya yayılması ve bu havanın solunması ile oluşur. Özellikle aircondition, soğutma kuleleri, fıskıyeler, duşlar v.b. aygıtlar sorumlu olmaktadır. Bakteri 20-45 °C da sularda üreyebilir. Lejyonelloz hastalığı kişiden kişiye geçmez.
Lejyonella Bakterileri Nerede Bulunur?
Lejyonella bakterileri doğal ortamda sıcak ve soğuk su kaynaklarıyla göllerde ve akarsularda bulunur. Klora toleransı nedeniyle klorlanmış sularda da bulunabilir.
Lejyonella bakterileri meskun yerlerde çeşitli su sistemlerinde bulunabilir. Bakteri ılık, durgun sularda çoğalarak yüksek sayılara ulaşabilir. Sıcak su tankları, soğutma kuleleri, büyük air condition sistemlerinde buharlaşarak yoğunlaştırma üniteleri ve fıskiyeler bakterilerin çoğalabildiği yerlerdir.
Lejyonellozisin Önlenmesi İçin Ne Yapılabilir?
Soğutma kulelerinin ve pompalama sistemlerinin tasarımının, lejyonella bakterilerinin yayılmasını önleyecek şekilde geliştirilmesi lejyonellozisin önlenmesinde en etkili tedbirdir. Özellikle vakaların çıktığı umuma açık yerlerde su sistemlerinin ıslahı periyodik olarak bakım ve dezenfeksiyonların yapılması en başta gelen önlemler arasındadır.