Bu hafta göze çarpan bir diğer enfeksiyon da adenovirüs. Adenovirüsler solunum yolu enfeksiyonları, göz (konjonktiva) enfeksiyonları, sistit ve gastroenterite (ishal) neden olabilirler. Çok hızlı yayılabildiğinden salgınlara neden olabilir. Enfeksiyon yıl boyunca görülebilir ama salgınları daha çok kış sonu, ilkbahar ve yaz başında gözlenir.
Memelileri (mastadenovirüsler) ve kuşları (aviadenovirüsler) enfekte eden 100'den fazla antijenik adenovirüs tipi tanımlanmıştır; insanlarda ise farklı semptom ve enfeksiyonlara neden olan 7 insan adenovirüs türü (A'dan G'ye) ve 57 serotip vardır. İnsan adenovirüslerinin ana hedefi solunum yollarıdır.
Akut solunum yolu enfeksiyonlarıyla ilişkilendirilen adenovirüs tipleri 3, 4 ve 7’dir ve en sık salgın yapan tiplerdir. Çünkü daha virülan ve yayılma olasılığı daha yüksek tiplerdir. Genellikle birkaç hafta içinde insanlar arasında yaygın olarak yayılabilir. Farenjit, otitis media ve A grubu streptokokal farenjitten ayırt edilmesi zor bir tonsillit dahil olmak üzere farklı üst solunum yolu semptomlarına neden olur.
Yayılma, enfekte bir kişinin öksürmesi veya hapşırmasıyla dağılan damlacıklar yoluyla olur. Bu damlacıklar küçüktür, çıplak gözle neredeyse görünmezdir ve virüs partikülünü taşır. Bunlar sağlıklı kişiler tarafından solunur ve enfeksiyona neden olur. Okullar, hapishaneler, pansiyonlar, kışlalar vb. gibi yakın mesafelerde kalabalık yaşayanlar arasında daha hızlı yayılır.
Adenovirüs tip 8, 19, 37, 53 ve 54 ise göz enfeksiyonuna neden olma olasılığı yüksek tiplerdir. Bu enfeksiyonlar, gözlerin kızarmasına, ağrıya ve sulanmaya yol açar. Gözün yani konjonktivanın adenovirüs enfeksiyonuna adenoviral keratokonjonktivit denir. Adenovirüse bağlı konjonktivit de çok kısa bir sürede salgın gibi geniş popülasyonlara yayılabilir. Enfekte bir kişinin kullandığı nesnelerle bulaşma olur. Çünkü virüs yüzeylerde uzun süre kalabilir. Örneğin, enfekte bir kişi gözlerini kaşır veya eller ve yıkanmamış elleriyle bir yüzeye dokunursa, virüsü dokunduğu (örneğin havlu, alet) yere bırakır. Yüzeylerdeki bu virüslere sağlıklı herhangi biri dokunduğunda eline ve gözüne bulaştırabilir.
Adenovirüs enfeksiyonunun bir diğer bulaşma yolu da havuzlardır. Adenovirüs tip 4 ve 7, yeteri kadar klorlanmamış yüzme havuzlarının suyunda yayılabilir ve yüzücüler arasında konjunktivite neden olabilir. Adenovirüsün neden olduğu konjonktivit sıklıkla bilateral ve ağrılıdır. Genellikle 3 ila 4 hafta içinde düzelir, ancak kornea lezyonları çok daha uzun süre devam edebilir.
Adenovirüs’ler özellikle çocuklarda gastrointestinal sistem enfeksiyonları olarak da karşımıza çıkar. İshal nedeni olan enterik adenovirüsler tip 40 ve 41'dir. Belirti göstermeyen solunum veya gastrointestinal yayılım aylarca, hatta yıllarca sürebilir.
Bunların dışında adenovirüsler hemorajik sistit (kanamalı mesane iltihabı), hepatit ve meningoensefalit de yapabilirler.
Çoğu hasta tamamen iyileşir. Adenovirüs enfeksiyonlarının tedavisi semptomatik ve destekleyicidir. Hiçbir antiviral ajanın etkili olduğu kanıtlanmamıştır.
Uzm. Dr. Tutku Taşkınoğlu