Ocak ayının ilk haftasını mevsimlerin üstünde bir hava sıcaklığı ile geçirdik ama solunum yolu virüsleri durmadı. Öksürük veya ateş yani "grip benzeri hastalık" için doktora giden insanların sayısı şu anda oldukça fazla. COVID neredeyse hiç görmüyoruz ama influenza A ve Solunum sinsityal virüsü (RSV) artmaya devam ediyor, üstelik birlikte hareket ediyorlar.
Birden fazla virüs birlikte dolaşıp solunum yolu hastalığın ciddiyetini artırabilir. RSV ve influenza, özellikle zayıf bağışıklık sistemi veya altta yatan kronik hastalığı olanlarda ciddi hastalıklara neden olabilen solunum yolu viral enfeksiyonlarıdır. Yaşlanma, bağışıklık sisteminin işleyişini ve düzenlenmesini etkileyen karmaşık bir süreçtir: birincil lenfoid organlarda bir gerileme, fagositik fonksiyonda bozulma, T ve B lenfositlerinde azalma, işlevsiz lenfositlerde artış olur. Bağışıklık cevabındaki bu değişiklikler, altta yatan kronik hastalıklarla da birleştiğinde, yaşlılar enfeksiyonlara karşı daha duyarlı olurlar. RSV ve influenza diğer solunum yolu virüsleriyle eş zamanlı enfeksiyon yapabilirler. Hem hastalığın şiddeti hem de enfeksiyondan sonra hastaneye yatış riski ko-enfeksiyonla birlikte artar. Özellikle 65 yaş üstü yetişkinler, influenza ve RSV ko-enfeksiyonlarından kaynaklanan komplikasyonlar açısından yüksek risk altındadır.
İlginç bir şekilde, pediatrik grupta da RSV'nin influenza ile ko- enfeksiyonu daha farklıdır. RSV’nin diğer solunum yolu virüsleriyle eş zamanlı enfeksiyonları alt solunum yolu enfeksiyonlarını artırır. Bu risk, Rhinovirüs, parainfluenza veya metopnömovirüs ko-enfeksiyonlarla artarken RSV ile influenzada artmaz. Bağışıklık sisteminde sitokinler, RSV enfeksiyonlarında önemli bir rol oynar. RSV ve influenzanın özellikle T hücrelerini farklı şekilde uyardığı gösterilmiştir. RSV enfeksiyonunun, interlökin (IL)-4, IL5 üretiminin artırır ve interferon (INF)-γ seviyelerinde azalmaya neden olur. Oysa influenza, INF-γ üretimini artırır. Bu nedenle, bu iki virüsün birlikte enfeksiyonu, solunum yolundaki etkilerini nötralize edebilir.
RSV ve influenza dahil diğer virüslerin ko-enfeksiyonunun tedavisinde antiviral ilaç kullanımı gerekebilir. Ama tek başına bir virüsün enfeksiyonu veya ko-enfeksiyonlar benzer semptomlara neden olur bu nedenle sadece semptomlarla tanı koymak mümkün değildir. Oysa ko-enfeksiyonlarda komplikasyon riski artabilir ve daha sıkı takip etmek gerekir. Bu nedenle ko-enfeksiyon vakalarını tespit etmek ve özellikle en fazla risk altında olanlar için kapsamlı testler yapılması önemlidir.
Özellikle yaşlı yetişkinlerde RSV ve influenzayı önlemek için aşılama ve enfeksiyon kontrol önlemleri ana stratejilerdir. Aşı, enfeksiyonu önlemenin dışında hastalık şiddetini azaltmak ve başkalarına bulaşmasını önlemeye yardımcı olmak için de influenzaya karşı aşılama şiddetle önerilir. Mayıs 2023'te de 60 yaş ve üzeri yetişkinlerde RSV'yi önlemek için iki aşı onaylanmıştır.
Bu hafta üst solunum yolu enfeksiyonlarının yanı sıra, mide bulantısı, kusma, ishal ile gelen ve norovirüs pozitif hastalar da görüyoruz. Norovirüs kirli yüzeyler aracılığıyla yayılır, bu yüzden her zaman olduğu gibi ellerinizi yıkayın. Ne yazık ki, bu virüs öldürülmesi en zor virüslerden biridir, bu yüzden hızlı bir el dezenfektanı işe yaramaz. Yüzeylerde çamaşır suyu bazlı ürünler kullanılmalıdır.
Uzm. Dr. Tutku Taşkınoğlu