Dünya Sağlık Örgütü salı günü (29 Ekim) yaptığı açıklamada, geçen yıl sekiz milyondan fazla insana tüberküloz teşhisi konulduğunu, bunun BM sağlık örgütünün kayıt tutmaya başladığından bu yana kaydedilen en yüksek sayı olduğunu söyledi.
Yeni raporda geçen yıl yaklaşık 1,25 milyon kişinin tüberkülozdan öldüğü belirtilirken, bu enfeksiyonun pandemi sırasında COVID-19 ile yer değiştirmişken geçen sene yeniden dünyanın en büyük bulaşıcı hastalığı olduğu ifade edildi. Ölümler, 2023'te HIV nedeniyle ölen kişi sayısının neredeyse iki katıydı.
Tüberkülozun çoğunlukla Güneydoğu Asya, Afrika ve Batı Pasifik'te görülmeye devam ettiği; dünyadaki vakaların yarısından fazlasının Hindistan, Endonezya, Çin, Filipinler ve Pakistan'da görüldüğü bildirildi.
DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus yaptığı açıklamada, "Verem hastalığının hâlâ bu kadar çok insanı öldürmesi ve hasta etmesi, onu önlemek, tespit etmek ve tedavi etmek için gerekli araçlara sahip olmamıza rağmen bir skandaldır." dedi.
Aslında küresel olarak tüberküloz ölümleri düşmeye devam ediyor ve yeni enfekte olan kişi sayısı istikrar kazanıyor ama geçen yıl ilaca dirençli tüberküloz olduğu tahmin edilen 400.000 kişiden yarısından azının teşhis edilip tedavi edildiği belirtildi.
Tüberküloz, genellikle akciğerleri etkileyen bakteriyel bir enfeksiyondur. Dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birinin tüberküloz olduğu tahmin edilmektedir, ancak bunların yalnızca %5-10'unda semptomlar gelişir ve bu kişiler maruziyetten haftalar, aylar hatta yıllar sonra hastalanabilirler.
Herkes tüberküloza yakalanabilir, ancak en fazla risk altında olanlar, tüberküloz oranlarının yüksek olduğu bölgelerde yaşayanlardır. Tüberkülozun yaygın olduğu ülkeler arasında Bangladeş, Çin, Hindistan, Pakistan ve Endonezya yer almaktadır.
İki tür tüberküloz vardır. Latent tüberküloz, vücudunuzda tüberküloz bakterisi olması ancak vücudun bağışıklık sisteminin bakteriyi kontrol etmesi ve büyümesini durdurması nedeniyle hiçbir semptom yaşamamanız ve enfeksiyonu başkalarına geçirememenizdir. Diğer tüberküloz formu ise aktif tüberkülozdur, vücudun bağışıklık sistemi tüberküloz bakterisini kontrol edemediğinde enfeksiyon gelişir. Aktif tüberküloz genellikle akciğerleri etkiler ancak vücudun diğer kısımlarını da etkileyebilir.
Belirtiler arasında üç haftadan uzun süren öksürük, göğüs ağrısı, kilo kaybı, aşırı yorgunluk, iştahsızlık, yüksek ateş, şişmiş bezler, baş ağrıları ve vücutta ağrılar ve sızılar yer alır. Ayrıca, ense sertliği, şiddetli baş ağrısı, ışığa hassasiyet, nöbet veya kafa karışıklığı gibi ensefalit belirtilerine neden olabilir. Yetersiz beslenenler, diyabet hastaları, sigara, içki veya uyuşturucu bağımlıları ve beş yaş altı çocuklar gibi zayıf bağışıklık sistemi olan kişilerin ciddi semptomlar yaşama riski daha yüksektir.
Verem, uygun şekilde tedavi edilmediğinde ölümcül olabilen ciddi bir enfeksiyondur.
Şair Keats, besteci Chopin ve yazar Bronte ve Orwell, tarih boyunca tüberkülozdan ölen insanlardan sadece birkaçıdır.
VEREM NASIL BULAŞIR?
Tüberküloz enfeksiyonu havadan bulaşır. Enfeksiyonu olan kişinin öksürüğü ile havaya dağılan bakteriler solunduğunda enfeksiyon bulaşabilir.
Pastörize edilmemiş sütte bulunan daha az yaygın bir tüberküloz türü de Mycobacterium bovis’tir. Bu nedenle bu tür ürünleri tüketmek enfeksiyon bulaşına neden olabilir.
Uzm. Dr. Tutku Taşkınoğlu